Της Αστερίου Δ. Μαρίας και του Ζαφειρίου Χ. Στέφανου (*)
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ο πνιγμός στη θάλασσα ή σε πισίνα αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από ατύχημα, μετά τα τροχαία.
Πνιγμός ονομάζεται η διαδικασία εμφάνισης αναπνευστικής διαταραχής εξαιτίας βύθισης ή εμβάπτισης σε κάποιο υγρό. Ο πνιγμός είναι μια κατάσταση στην οποία η αναπνοή εμποδίζεται γιατί στους πνεύμονες μπαίνει υγρό. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.
Το αποτέλεσμα του πνιγμού μπορεί να είναι επιβίωση, τραυματισμός ή θάνατος. Όροι όπως «δευτεροβάθμιος πνιγμός», «ξηρός πνιγμός», «υγρός πνιγμός» και «παραλίγο πνιγμός» έχουν εγκαταλειφθεί. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των θανατηφόρων πνιγμών, υπάρχει παρουσία νερού στα πνευμόνια του θύματος έστω και σε μικρή ποσότητα. Αν δεν υπάρχει, τότε πιθανότατα πέθανε από άλλη αιτία πριν την πτώση του στο νερό.
Με βάση το <<Μοντέλο 4Ο του Πνιγμού>> (The 4W Model of Drowning), οι παράγοντες που καθορίζουν την επιβίωση του ατόμου, είναι το θύμα, ο διασώστης, οι συνθήκες και η τοποθεσία του πνιγμού. Πνιγμός μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε, οπουδήποτε και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, με υπαιτιότητα του θύματος ή του ναυαγοσώστη.
Κάθε χρόνο, πεθαίνουν από πνιγμό τόσο τα ίδια τα θύματα όσο και οι διασώστες τους που επιχείρησαν να τους σώσουν υπερεκτιμώντας τις δυνάμεις και τις γνώσεις τους.
Τα αίτια του πνιγμού είναι ποικίλα και περιλαμβάνουν:
- Την κόπωση
- Τον τραυματισμό της κεφαλής κατά την κατάδυση
- Την κατανάλωση αλκoόλ και τη χρήση ηρεμιστικών
- Διάφορα αιφνίδια αίτια με οξύ χαρακτήρα (π.χ. έμφραγμα του μυοκαρδίου, κρίση επιληψίας)
Αποφυγή ατυχημάτων κατά την κολύμβηση
Πριν την κολύμβηση:
- Οφείλουμε να γνωρίζουμε το επίπεδο κολύμβησής μας.
- Πρέπει να ξεκινάμε μαθήματα κολύμβησης από νεαρή ηλικία με δάσκαλο.
- Ενημερώνουμε πάντα κάποιον όταν πηγαίνουμε για μπάνιο.
- Δεν μπαίνουμε στην θάλασσα εάν κρυώνουμε ή αισθανόμαστε κουρασμένοι.
- Δεν αφήνουμε ποτέ μόνο του ένα παιδί κοντά ή μέσα στο νερό και δεν ασχολούμαστε με οτιδήποτε άλλο που ενδεχομένως αποσπά την προσοχή μας από εκείνο. Προτιμούμε να κάνουμε μαζί διάφορες θαλάσσιες δραστηριότητες. Θα το εκτιμήσουμε και οι δύο περισσότερο.
- Είτε είμαστε σε θάλασσα, πισίνα, λίμνη ή ποτάμι ελέγχουμε πάντα το επίπεδο του νερού και τα εμπόδια κάτω από αυτό, πριν κάνουμε οποιαδήποτε βουτιά.
- Προτιμούμε τις φυλασσόμενες από ναυαγοσώστες, περιοχές.
Πρέπει να προσέχουμε, όμως ,τα παιδιά μας, και ας είναι φυλασσόμενες, καθώς ο υγρός πνιγμός είναι η πρώτη αίτια θανάτου στα παιδιά κάτω των 15 ετών σχεδόν σε όλες τις χώρες του δυτικού κόσμου.
- Στις φυλασσόμενες περιοχές, οφείλουμε να ρωτάμε τον ναυαγοσώστη, εάν δεν γνωρίζουμε τη σημασία των σημαιών και άλλες πληροφορίες σχετικά με τις υπάρχουσες συνθήκες.
- Πάντα πρέπει να ακολουθούμε τις οδηγίες του ναυαγοσώστη.
- Σε περίπτωση ανάγκης δεν πρέπει να διστάζουμε να ζητήσουμε την βοήθεια του ναυαγοσώστη.
Παιδιά και μπάνιο:
- Πρέπει να μάθουμε τα παιδιά μας να κολυμπούν από νεαρή ηλικία.
- Πάντα πρέπει να βρισκόμαστε κοντά στα παιδιά μας σε σημεία με νερό (ακόμη και μια μπανιέρα είναι επικίνδυνη) ή μέσα στο νερό.
- Κάνουμε μπάνιο μαζί με τα παιδιά μας ή βρισκόμαστε πάντα κοντά τους και σε άμεση επαφή με αυτά.
- Εξοπλίζουμε τα παιδιά μας , ανάλογα με την ηλικία, το ύψος και το βάρος τους.
- Όταν αγοράζουμε μπρατσάκια, προσέχουμε να φέρουν την πιστοποίηση CE και πιστοποίηση ΕΝ 13138-1 (* δείτε στο τέλος).
- Επειδή φορούν μπρατσάκια δεν σημαίνει ότι δεν βρισκόμαστε κοντά τους ώστε να τα προσέχουμε.
- Προσέχουμε πολύ με τα υπόλοιπα φουσκωτά, στρώματα, φουσκωτές καρέκλες, βάρκες κλπ κλπ, καθώς μπορεί να αποδειχτούν μια «παγίδα» για μικρά παιδιά είτε για πνιγμό είτε για παράσυρση από τα υδάτινα ρεύματα ή τον αέρα.
- Όταν βρισκόμαστε σε μια πισίνα, δεν πρέπει να αφήνουμε τα παιδιά να παίζουν κοντά στις «μπούκες» αναρρόφησης είτε στον πάτο είτε στην άκρη της.
- Δεν πρέπει να τα αφήνουμε να κάνουν βουτιές στα αβαθή μέρη της πισίνας.
- Δεν παίζουμε επικίνδυνα παιχνίδια μέσα στο νερό και δίνουμε μεγάλη προσοχή στις πτώσεις.
- Τέλος, είναι καλό να μην αφήνουμε διάφορα παιχνίδια να πλέουν στην επιφάνεια του νερού, καθώς είναι πιθανό να τραβήξουν την προσοχή των παιδιών και να προσπαθήσουν να τα πιάσουν βάζοντας σε κίνδυνο τον εαυτό τους.
Ενήλικες και κολύμβηση:
- Οφείλουμε να μην υπερεκτιμάμε τις δυνάμεις μας. Δεν χρειάζεται να κολυμπάμε πολύ μακριά και βαθιά. Εκτιμούμε πάντα τα ρεύματα, τις αποστάσεις επιστροφής και τα κύματα.
- Αποφεύγουμε κάθε επικίνδυνη κατάσταση και δεν ξεχνάτε, ότι ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΥΝ τις δικές μας συμπεριφορές!
- Δεν καταναλώνουμε αλκοόλ πριν και κατά την διάρκεια της κολύμβησης.
- Καλό είναι να μην εκτιθέμεθα στον ήλιο για πολλή ώρα πριν μπούμε για μπάνιο.
- Μπαίνουμε σιγά σιγά στο νερό, ειδικά εάν το νερό είναι κρύο και έχουμε μείνει πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο.
- Δεν καταναλώνουμε φαγητό πριν την κολύμβηση. Καλό είναι, το τελευταίο γεύμα να το έχουμε κάνει πριν 3 ώρες τουλάχιστον, ώστε να έχουμε χωνέψει.
Τι κάνουμε σε περίπτωση δυσκολίας μέσα στο νερό;
- Αρχικά δεν πανικοβάλλομαι.
- Καλό είναι να μην προσπαθήσουμε να κολυμπήσουμε κόντρα στα ρεύματα, τα κύματα και τις «ρουφήχτρες νερού» , για να μην εξαντληθούμε. Κολυμπάμε πάντα διαγώνια των ρευμάτων προς την ακτή με υπομονή και χωρίς πανικό.
- Προσπαθούμε να εντοπίσουμε κάποιο πιο εύκολο σημείο για να εξέλθουμε από τη θάλασσα ακόμα κι αν είναι πιο μακριά.
- Αρχίζουμε ήρεμα να καλούμε σε βοήθεια, καταναλώνοντας την λιγότερη δυνατή δύναμη.
- Σε περίπτωση κόπωσης ενώ είμαστε μέσα στο νερό, «ξαπλώνουμε» στην επιφάνεια, σαν σανίδα και αναπνέουμε ήρεμα και προσεχτικά, ώστε να μην πνιγούμε από το νερό που έρχεται στο πρόσωπο και μας πιάσει πανικός.
- Μπορεί η διάσωση να διαρκέσει ώρα γι’ αυτό πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ψυχολογικά και να λάβουμε ήρεμες αποφάσεις.
Τι κάνω σε περίπτωση που είμαι μάρτυρας ενός πνιγμού;
- Καλώ άμεσα τον ναυαγοσώστη εάν είναι φυλασσόμενη η παραλία.
- Καλώ το 112.
- Δεν πρέπει να χάσω το θύμα από τα μάτια μου, καθώς αυτό είναι πολύ σημαντικό για την συνέχιση των ερευνών και της διάσωσης.
- Δεν επεμβαίνω εάν δεν είμαι σίγουρος ή δεν έχω εκπαιδευτεί. Χρειάζεται μια πολύ καλή φυσική κατάσταση και πολύ καλές κολυμβητικές γνώσεις. Θα χρειαστεί να φέρω το θύμα πίσω. Πολλές φορές ένας πολίτης που θέλει να βοηθήσει, καταλήγει πολλές φορές και αυτός θύμα.
- Προτιμώ να πετάξω (ή να δώσω) ένα σωσίβιο ή κάτι που να επιπλέει.
Από το πανικό τους πολλές φορές τα θύματα όταν τα πλησιάζει κάποιος διασώστης προσπαθούν να κρατηθούν πάνω του για να επιπλεύσουν με αποτέλεσμα να τον «σπρώξουν» στον βυθό της θάλασσας και ίσως να γίνει ο ίδιος το επόμενο θύμα.
Τι κάνουμε μόλις το θύμα βγει εκτός νερού;
- Ζεσταίνουμε το θύμα μέχρι να έρθει σε μια κανονική θερμοκρασία με κάποιο ρούχο ή με θερμική κουβέρτα.
- Εάν είναι λιπόθυμο το θύμα (αναπνέει αλλά δεν μιλάει, δεν κουνιέται και δεν ανοίγει τα μάτια) το τοποθετούμε σε θέση ανάνηψης / θέση ασφαλείας.
- Εάν δεν αναπνέει, προχωράμε στην εφαρμογή Κ.Α.Ρ.Π.Α. (κάρδιο αναπνευστική αναζωογόνηση). Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα, γιατί ο κρίσιμος χρόνος για να διατηρηθεί η εγκεφαλική υγεία του θύματος είναι περιορισμένος και διαρκεί μόλις 4 λεπτά. Μετά το πέρας αυτού του διαστήματος, το θύμα κινδυνεύει να εμφανίσει μόνιμες εγκεφαλικές βλάβες.
- Ταυτόχρονα καλούμε το ΕΚΑΒ (166).
- Παραμένουμε μαζί του μέχρι να φτάσουν οι υπηρεσίες εκτάκτου ανάγκης.
- Κάθε θύμα από πνιγμό ή παρ ‘ολίγον πνιγμό θα πρέπει να ελέγχεται από ιατρό διότι είναι πιθανό να προκληθεί μετά από λίγες ώρες «δευτερεύων πνιγμός». Συμπτώματα που τον μαρτυρούν, είναι έντονη αδιαθεσία και ναυτία, πυρετός, ρίγη, υπερένταση, υπνηλία κλπ.
Η θάλασσα είναι όμορφη όλο το χρόνο, μα αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να φερόμαστε επιπόλαια όταν κολυμπάμε ή όταν κάνουμε οποιαδήποτε δραστηριότητα μέσα στο νερό. Το ίδιο ισχύει και σε μια πισίνα. Το νερό οφείλουμε να το σεβόμαστε, για να μένουμε οι ίδιοι και οι οικείοι μας ασφαλείς.
Πηγή κειμένου:
(*) ΕΝ 13138 – 1 specifies safety requirements for construction, performance, sizing, marking and information supplied by the manufacturer for swimming aids intended to assist beginners with movement through the water while learning to swim or while learning part of a swimming stroke.
(*)
Αστερίου Δ. Μαρία
Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Επαγγελματίας Ναυαγοσώστρια
BLS Instructor
Εθ. Πυροσβέστης στο Πυροσβεστικό Σώμα
Paramedic EMT-1 Student
Ζαφειρίου Χ. Στέφανος
Πυροσβέστης Διυλιστηρίων και Πετροχημικών Eγκαταστάσεων
SSI Master Diver pro – Διασώστης Δυτών
Εθ. Πυρονόμος στο Πυροσβεστικό Σώμα
Εναερίτης – Διάσωστης IRATA – ITRA
