1/7/2013
Έχουμε μιλήσει για εγκαύματα και κρυοπαγήματα αλλά δεν έχουμε μιλήσει για το που συμβαίνουν. Τα όργανα του σώματος δεν είναι μόνο όλα τα εσωτερικά, όπως ο εγκέφαλος ή η καρδιά. Υπάρχει και ένα εξωτερικό, το δέρμα, το μεγαλύτερο όργανό μας με βάρος περίπου 8 λίβρες (3,6 κιλά) και έκταση γύρω στα 22 τετραγωνικά πόδια (2 τετραγωνικών μέτρων). Αυτό το σαρκώδες περίβλημα κάνει πολύ περισσότερα από το να μας κάνει ευπαρουσίαστους. Στην πραγματικότητα, χωρίς αυτό, θα είχαμε εξατμιστεί.
Το δέρμα λειτουργεί σαν μια αδιάβροχη, μονωτική ασπίδα, και προφυλάσει το σώμα από τις ακραίες θερμοκρασίες, καταστρέφοντας το φως του ήλιου, και άλλων επιβλαβών χημικών ουσιών. Παράγει αντιβακτηριδιακές ουσίες που εμποδίζουν μολύνσεις και παράγει βιταμίνη D για τη μετατροπή του ασβεστίου σε υγιή οστά. Το δέρμα είναι επιπλέον ένας τεράστιος αισθητήρας γεμάτος με νεύρα για τη διατήρηση της επαφής του εγκεφάλου με τον έξω κόσμο. Την ίδια στιγμή, το δέρμα μας επιτρέπει την ελεύθερη κίνησή μας, αποδεικνύοντας ότι είναι ένα εκπληκτικά ευέλικτο όργανο.
Το δέρμα αποτελείται από τρία στρώματα. Το πιο έξω είναι η επιδερμίδα. Αποτελείται κυρίως από κύτταρα που ονομάζονται κερατινοκυττάρα, κατασκευασμένα από σκληρή πρωτεΐνη (υλικό που βρίσκουμε στα μαλλιά και τα νύχια). Τα κερατινοκύτταρα σχηματίζουν στρώματα που αναπτύσσονται συνεχώς προς τα έξω με αποτέλεσμα η επιδερμίδα να ξεφλουδίζει. Χρειάζονται περίπου πέντε εβδομάδες για τα νεοσύστατα κύτταρα ώστε να ολοκληρώσουν την πορεία τους προς την επιφάνεια. Αυτή η επικάλυψη του νεκρού δέρματος είναι γνωστή ως η κεράτινη στιβάδα της επιδερμίδας, ή κεράτινο στρώμα, και το πάχος του ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με το σημείο του σώματός μας, είναι περισσότερο από δέκα φορές παχύτερο στα πέλματα των ποδιών από ό, τι γύρω από τα μάτια. Η επιδερμίδα έχει και αμυντικά κύτταρα του Langerhans, τα οποία προειδοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος για ιούς και άλλους μολυσματικούς παράγοντες.
Η επιδερμίδα είναι συνδεδεμένη με μια βαθύτερη στοιβάδα του δέρματος, το γνωστό ως το χόριο, η οποία δίνει στο όργανο αντοχή της και χάρη, εκ αιτίας της ελαστικότητας των ινών κολλαγόνου και ελαστίνης. Τα αιμοφόρα αγγεία βρίσκονται εδώ για να βοηθήσουν στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, αυξάνοντας τη ροή του αίματος στο δέρμα για να επιτρέπουν στη θερμότητα να ξεφύγει, ή με τον περιορισμό της ροής, όταν κάνει κρύο. Ένα δίκτυο νευρικών ινών και υποδοχέων αντιλαμβάνονται καταστάσεις όπως η αφή, η θερμοκρασία και ο πόνος, με τελικό στόχο τις αντίστοιχες αντιδράσεις του εγκεφάλου.
Το χόριο στεγάζει τους θύλακες των τριχών και των σμηγματογόνων που με αγωγούς περνούν μέσα από το δέρμα. Τους ιδρωτοποιούς αδένες ώστε να μειωθεί η εσωτερική θερμοκρασία μέσω του ιδρώτα, ενώ απελευθερώσει το σώμα από τα υγρά απόβλητα όπως είναι η ουρία και γαλακτικό οξύ. Αδένες, που αναπτύσσονται κατά την εφηβεία, παράγουν ένα αρωματικό ιδρώτα που συνδέεται με την σεξουαλική έλξη που μπορεί να προκαλέσει, αλλά και δυσάρεστη μυρωδιά του σώματος, ειδικά γύρω από τις μασχάλες. Σμηγματογόνοι αδένες εκκρίνουν σμήγμα για τη λίπανση των μαλλιών και του δέρματος.
Βασικό στρώμα της επιδερμίδας είναι το υποδόριο, το οποίο περιλαμβάνει ένα στρώμα λίπους που χρησιμοποιείται ως “εφεδρικά καύσιμα”, σε περίπτωση έλλειψης τροφίμων. Λειτουργεί όμως και ως μόνωση σαν μαξιλάρι για τα χτυπήματα και τις πτώσεις μας.
Το χρώμα του δέρματος
Το χρώμα του δέρματος οφείλεται στη μελανίνη, χρωστική ουσία που παράγεται στην επιδερμίδα για να μας προστατεύσει από τον ήλιο και τη δυνητικά καρκινογόνο υπεριώδη (UV) ακτινοβολία. Οι σκουρόχρωμοι άνθρωποι παράγουν πιο πολλά σωματίδια μελανίνης. Οι άνθρωποι με τις μελανότερες χροιές είναι οι ιθαγενείς σε τροπικές περιοχές, ιδίως σε εκείνες με λίγη πυκνή βλάστηση.
Το ανοιχτόχρωμο δέρμα είναι μια προσαρμογή των ανθρώπων από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη όπου η ηλιακή ακτινοβολία είναι σχετικά αδύναμη. Εδώ είναι τα οφέλη του σκούρου δέρματος που αντισταθμίζεται από την ανάγκη για ενίσχυση των οστών. Διότι η βιταμίνη D, παράγεται μέσω της έκθεσης του δέρματος στη υπεριώδη ακτινοβολία. Αλλά η ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα στα πιο ζεστά και ηλιόλουστα περιβάλλοντα έχει κίνδυνο σοβαρής βλάβης. Παράδειγμα η Αυστραλία, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι βόρειας ευρωπαϊκής καταγωγής και (δυστυχώς) έχει τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο καρκίνου του δέρματος, που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 80 τοις εκατό όλων των καρκίνων που διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο εκεί.
Πηγή: Το Δέρμα από το National Geographic
Απόδοση κειμένου για το Fire.gr, Ζαφειρίου Χαράλαμπος
Σκίτσο : Alexis Persani works
