Οξύ Πνευμονικό Οίδημα: Ύπουλος Δολοφόνος των Πυροσβεστών;

 
Το παρόν άρθρο είναι καθαρά πληροφοριακού χαρακτήρα και όχι ιατρικό ή εκπαιδευτικό και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως παραπομπή.

Πολλά είχαν ακουστεί το τελευταίο διάστημα σχετικά με τα αίτια θανάτου το συναδέλφου Χρήστου Χαϊδά. Αυτό που ο ιατροδικαστής είπε, χωρίς να ξέρω περισσότερες λεπτομέρειες, είναι ότι αίτιο θανάτου ήταν το οξύ πνευμονικό οίδημα. Μάλιστα σε άρθρο εφημερίδας γράφτηκε ότι εάν υπήρχε ασθενοφόρο ο Χρήστος θα είχε σωθεί.

Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσω με απλά λόγια και παραστατικό τρόπο να περιγράψω τι είναι το πνευμονικό οίδημα, ποια τα αιτία που το προκαλούν, τι ακριβώς συμβαίνει στον οργανισμό εκείνη την στιγμή και γιατί συμβαίνει.

Προκειμένου να αρχίσει η ανάπτυξη του θέματος θα πρέπει να σταθώ σε κάποιες ορολογίες.

Αναπνοή: Διακρίνεται στην Εισπνοή (εισαγωγή ατμοσφαιρικού «καθαρού» αέρα στους πνεύμονες) και στην Εκπνοή (Εξαγωγή «βρώμικων» αερίων από τους πνεύμονες)

Οξυγόνωση: Η διαδικασία κατά την οποία το οξυγόνο (O2) του ατμοσφαιρικού αέρα εισέρχεται στο αίμα.

Φυσιολογία Καρδιάς και Πνεύμονα.

Προκειμένου να γίνει αντιληπτό γιατί συμβαίνει το πνευμονικό οίδημα, θα πρέπει πρώτα να αναφερθούμε στους μηχανισμούς λειτουργίας δυο βασικών οργάνων που συμμετέχουν στην δημιουργία του πνευμονικού οιδήματος. Της Καρδιάς και του Πνεύμονα.

Καρδιά

Όλοι γνωρίζουμε ότι η καρδιά, εκτός από το να εκφράσουμε την αγάπη μας και τον έρωτά μας, είναι το βασικότερο όργανο του οργανισμού. Όταν σταματά η καρδιά σταματά και η ζωή. Η καρδιά είναι μια αντλία μέσω της οποίας κυκλοφορεί το αίμα στον οργανισμό. Το αίμα είναι το μέσο μέσα στο οποίο μεταφέρετε το οξυγόνο (Ο2), το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και εκατοντάδες άλλες ουσίες (εμείς όμως θα σταθούμε στο Ο2). Το Ο2 μεταφέρεται παντού, προκειμένου να γίνουν καύσεις από τα όργανα του σώματος και τους μύες για να δουλέψουν. Η καρδιά είναι ένας μυς που πραγματοποιεί σε ηρεμία 60-70 σφίξεις το λεπτό (μπορούμε να το πούμε και «μαζέματα»). Στην πραγματικότητα όμως είναι 2 παράλληλες αντλίες που συνδέονται μεταξύ τους με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο. Οι δυο αντλίες λειτουργούν σχεδόν ταυτόχρονα. Η 1η αντλία παίρνει «καθαρό» οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες και το στέλνει με πίεση σε όλο το σώμα και η 2η αντλία «μαζεύει» το βρώμικο αίμα από όλο το σώμα και το στέλνει με πίεση στους πνεύμονες για καθαρισμό από τα αέρια και «φρεσκάρισμα» με Ο2. Η 1η αντλία είναι πιο δυνατή γιατί στέλνει το αίμα σε όλο το σώμα ενώ η άλλη δεν χρειάζεται να είναι γιατί στέλνει το αίμα δίπλα στους πνεύμονες. Η 2η αντλία χτυπά κάτι χιλιοστά του δευτερολέπτου νωρίτερα από την 1η. Αλλά εμείς τις ακούμε μαζί.

Αριστερά εικονίζεται ο φυσιολογικός πνεύμονας και δεξιά με οίδημα

Πνεύμονας

Ο πνεύμονας δεν είναι μυς. Φανταστείτε το σαν ένα σφουγγάρι σφραγισμένο εξωτερικά με νάιλον που σε ένα σημείο έχει μια τρύπα που επικοινωνεί με το στόμα και την μύτη. Έξω και πάνω στο νάιλον υπάρχουν μύες που τραβούν το «σφουγγάρι» μεγαλώνοντας έτσι τον όγκο του και στην συνέχεια το αφήνουν να ξαναμαζευτεί μονό του στην θέση του. Ουσιαστικά αυτό που κάνουμε όταν λέμε «κρατώ» την αναπνοή είναι να δίνουμε εντολή στους μύες αυτούς να μην τραβάνε και μεγαλώνουν τον όγκο του πνεύμονα. Βέβαια αυτό μέχρις ενός ορίου διότι μετά επεμβαίνει ο εγκέφαλος και αναιρεί την δική μας συνειδητή εντολή για σταμάτημα της αναπνοής. Μεγάλωμα του πνεύμονα σημαίνει εισαγωγή ατμοσφαιρικού αέρα (εισπνοή). Επαναφορά του πνεύμονα στο φυσιολογικό μέγεθος σημαίνει εξαγωγή του αέρα (εκπνοή).

Στις εσωτερικές πορώδης επιφάνειες του σφουγγαριού (πνεύμονα) φτάνει το αίμα που καταλήγει σε πολύ μικρές φλέβες (αγγεία) τα τοιχώματα των οποίων είναι από ένα διαπερατό υλικό που επιτρέπει στα αέρια να την διαπεράσουν (επειδή είναι μικρότερου μεγέθους από τα σωματίδια του αίματος). Κάτι σαν την μεμβράνη Goretex!!! Τα τοιχώματα αυτά των αγγείων έχουν την δυνατότητα να διαστέλλονται και να αντέχουν μέχρι μια ορισμένη πίεση. Πάνω από αυτή την πίεση περνάνε και τα υγρά του αίματος κάτι όμως που δεν το θέλουμε γιατί θα έχουμε «διαρροή» μέσα στους πνεύμονες. Είναι σαν να πνιγόμαστε όπως όταν πίνουμε νερό και κατά λάθος πάει στους πνεύμονες.

«Συνεργασία» Καρδιάς-Πνεύμονα

Ο οργανισμός σε ήρεμη κατάσταση χρειάζεται μια συγκεκριμένη ποσότητα Ο2 για να λειτουργήσει. Αυτή η ποσότητα Ο2 προσλαμβάνεται με την αναπνοή, περνάει στο αίμα και συνεχίζει τον κύκλο που ήδη αναφέραμε. Κατά μέσο όρο σε ήρεμη κατάσταση αναπνέουμε 15 φορές το λεπτό. Όταν κάνουμε κάποια εργασία, οι καύσεις του οργανισμού αυξάνονται, οπότε χρειαζόμαστε περισσότερο Ο2. Τότε η καρδιά (και οι 2 αντλίες) θα κυκλοφορήσει το αίμα πιο γρήγορα για να περάσει από τους πνεύμονες πιο γρήγορα και να πάει στα όργανα πιο γρήγορα. Ταυτόχρονα όμως και οι πνεύμονες θα πρέπει να αυξήσουν τον ρυθμό τον αναπνοών (μέσω του εγκεφάλου) γιατί θα πρέπει να οξυγονώσουν περισσότερη ποσότητα αίματος στην ίδια μονάδα του χρόνου.

Ο ατμοσφαιρικός αέρας χοντρικά περιέχει 25% Ο2 και σε ήρεμη κατάσταση, όπως αναφέρθηκε, αναπνέουμε 15 φορές το λεπτό. Αν η περιεκτικότητα του οξυγόνου ήταν μικρότερη θεωρητικά θα αναπνέαμε πιο πολλές φορές για να ισοσκελίσουμε την ποσότητα του Ο2 που χρειάζεται ο οργανισμός μας. Αντίστοιχα, αν η περιεκτικότητα του οξυγόνου στον αέρα ήταν μεγαλύτερη οι αναπνοές θα ήταν λιγότερες.

Θα πρέπει να σημειώσουμε επίσης ότι αύξηση του καρδιακού ρυθμού (σφίξεις) σημαίνει και αύξηση της πίεσης. Όπως στη αντλία του πυροσβεστικού οχήματος αυξάνουμε τις στροφές του κινητήρα για να αυξήσουμε την πίεση. Άλλη μια παράμετρο που θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι το ποσό διαστέλλεται ο πνεύμονας κατά την εισπνοή. Μια μεγαλύτερη διαστολή του πνεύμονα πέρα από την συνηθισμένη (στην φυσιολογική αναπνοή) επιτρέπει την είσοδο περισσότερου ατμοσφαιρικού αέρα και κατ’ αναλογία μεγαλύτερης ποσότητας Ο2. Όπως όταν λέμε «πάρε μια βαθιά ανάσα». Αντίστοιχα λοιπόν αν είχαμε μεγαλύτερους πνεύμονες ή αναπνέαμε πιο βαθιά, θα αναπνέαμε λιγότερες φορές.

Ο ορισμός του Οξύ Πνευμονικού Οιδήματος (ΟΠΟ)

Το ΟΠΟ επέρχεται όταν για κάποιους λόγους (που θα εξετάσουμε) αυξάνεται η πίεση και η συγκέντρωση του αίματος στους πνεύμονες, με αποτέλεσμα να διαφεύγουν υγρές ουσίες του αίματος έξω από την μεμβράνη των αγγείων και να συγκεντρώνονται στο εσωτερικό των πνευμόνων με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η αποβολή διοξειδίου του άνθρακα και η οξυγόνωση του αίματος. Εφόσον αυτή η ποσότητα αυξηθεί πολύ στους πνεύμονες, ουσιαστικά «πλημμυρίζουν» και έτσι επέρχεται πνιγμός.

Οι αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν ΟΠΟ είναι μεταξύ άλλων:

• Ασθένειες της Καρδιάς
• Υπέρταση (ψηλή πίεση),
• Μολύνσεις του Πνεύμονα
• Βλάβες στους πνεύμονες από εξωτερικούς παράγοντες όπως δηλητηριώδη αέρια, χλώριο, αμμωνία, διοξείδιο του αζώτου, εισπνοή καπνών
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Παρενέργειες από φάρμακα και ναρκωτικές ουσίες.
• Απότομη αύξηση ύψους χωρίς περίοδο προσαρμογής (ορειβάτες).

Πως προκαλείται το ΟΠΟ από την εισπνοή καπνών.

Ας θεωρήσουμε γενικά ότι καπνός είναι όλες εκείνες οι επιπλέον ουσίες, που δεν περιέχει σε φυσιολογικές συνθήκες ο ατμοσφαιρικός αέρας. Από την στιγμή που στον ατμοσφαιρικό αέρα υπάρξουν και άλλες ουσίες αυτόματα σημαίνει ότι το 25% του Ο2 μειώνεται. Τότε ο οργανισμός για να ισοσκελίσει αυτή την ποσότητα του Ο2 που του λείπει, αυξάνει τον ρυθμό της αναπνοής και παράλληλα και τον καρδιακό ρυθμό, οπότε αναπόφευκτα αυξάνεται και η πίεση του αίματος. Αυξάνοντας οι ρυθμοί όμως πάνω από ένα όριο θα σημάνει και διαρροή στα αγγεία των πνευμόνων προς το εσωτερικό του πνεύμονα που εισέρχεται ο ατμοσφαιρικός αέρας. Στις αρχές αυτού του ορίου δεν υπάρχει πρόβλημα, γιατί προλαβαίνει και «εξατμίζεται» με την εκπνοή (υδρατμοί, «χνώτα», φλέματα κτλ) ή το μαζεύει και ο ίδιος ο οργανισμός. Στην περίπτωση όμως που ξεπεραστεί αρκετά αυτό το όριο, τότε ξεκινάει μια μη αναστρέψιμη κατάσταση η οποία έχει ως εξής:

Από την στιγμή που ο οργανισμός δεν προλαβαίνει να βγάλει τα συσσωρευμένα υγρά, αυτά παραμένουν στον πνεύμονα εμποδίζοντας την ανταλλαγή αερίων. Αυτόματα σημαίνει ότι από μικρότερη περιοχή πρέπει να ανταλλαγεί η ίδια ποσότητα αερίων με πριν. Και αυτό πως θα γίνει; Θα αυξηθεί αυτόματα ο καρδιακός και αναπνευστικός ρυθμός, προκειμένου να σταλεί περισσότερο αίμα στους πνεύμονες σε μια προσπάθεια να μαζέψει το Ο2 που χρειάζεται, πλέον όμως από μικρότερη περιοχή αφού κάποιες έχουν υγρά. Αύξηση αυτών των ρυθμών όμως σημαίνει και αύξηση της πίεσης που επιτείνει την ήδη διαρροή.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να δημιουργηθεί ένας κύκλος-ντόμινο που το ένα να αυξάνει το άλλο με τελική κατάληξη ο πνεύμονας να πλημμυρίσει και να επέλθει «εσωτερικός πνιγμός» και καρδιακή ανακοπή. Στα παραπάνω θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι στον καπνό συνυπάρχουν σωματίδια που επικάθονται στον πνεύμονα, τοξικά αέρια που διαβρώνουν τις μεμβράνες των αιμοφόρων αγγείων που φτάνουν στον πνεύμονα και δηλητηριώδη αέρια που εισέρχονται στο σύστημα. Επιπλέον, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε τον αυξημένο εργασιακό ρυθμό, το άγχος και άλλους παράγοντες που αυξάνουν από μόνα τους τον καρδιακό ρυθμό.

Προσοχή: Αν η ποσότητα των καπνών είναι τεράστια και ταυτόχρονα ο ατμοσφαιρικός αέρας και το Ο2 πάρα πολύ μειωμένα έχουμε συνθήκες αρχής ΟΠΟ αλλά δεν προλαβαίνει να αναπτυχθεί διότι επέρχεται ασφυξία από κατακόρυφη έλλειψη Ο2.

Αναστρέφοντας την κατάσταση

Για να αναστρέψεις ή να επιβραδύνεις το ΟΠΟ χρειάζεται άμεση προνοσοκομειακή και νοσοκομειακή επέμβαση με:

Α) Μείωση της αρτηριακής πίεσης (που σημαίνει μείωση ή παύση της διαρροής). Αυτό γίνεται με επείγουσα ενδοφλέβια φαρμακευτική αγωγή ή με ελεγχόμενη αφαίρεση αίματος (μείωση όγκου-μείωση πίεσης)

Β) Επείγουσα αφαίρεση των υγρών που διέρρευσαν (διουρητικά φάρμακα)

Γ) Διαστολή του πνεύμονα για την αύξηση του όγκου του (βρογχοδιασταλτικά φάρμακα)

Δ) Αύξηση του ποσοστού του Ο2 που πρέπει να εισπνεύσει ο ασθενής μέσω χορήγησης Ο2.

Τα παραπάνω γίνονται με μια συγκεκριμένη διαδικασία και σε συγκεκριμένο συνδυασμό από Ιατρούς.

Ενδείξεις ΟΠΟ

Το ΟΠΟ μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά και γρήγορα ή σταδιακά μέσα σε μερικές εβδομάδες ή και μήνες.

Τα συμπτώματα που μπορεί να το συνοδεύουν είναι:

• Αύξηση των αναπνοών ή/και δύσπνοια. Τα παραπάνω επιδεινώνονται όταν ο ασθενής βρεθεί σε οριζόντια θέση. Αν βρίσκεται καθιστός αναπνέει καλύτερα γιατί τα υγρά συγκεντρώνονται χαμηλά στον πνεύμονα αφήνοντας ελεύθερη την επιφάνεια για την ανταλλαγή των αεριών του αίματος με το περιβάλλον.
• Βήχας, αφρώδη φλέματα σε ροζ χρώμα λόγω αίματος που περιέχεται.
• Ο ασθενής αισθάνεται ότι έχει ανάγκη για αέρα ή ότι πνίγεται
• Ταχυκαρδία,
• Υπερβολική εφίδρωση, κρύα άκρα, χλωμάδα δέρματος
• Τα χείλια και τα δάχτυλα γίνονται μπλε λόγω χαμηλού οξυγόνου στο αίμα

Οξυγόνο…Σώζει ζωές

Όπως ανέφερα παραπάνω το Ο2 είναι το πιο σημαντικό συστατικό για την ζωή. Αν ο ατμοσφαιρικός αέρας ήταν πιο περιεκτικός σε Ο2 «θεωρητικά» θα αναπνέαμε λιγότερες φορές. Η χορήγηση Ο2 είναι η πρώτη και άμεση ενέργεια για τον ασθενή από τον διασώστη. Και στο ασθενοφόρο υπάρχει μπόλικο. Με την χορήγηση Ο2 αυτόματα ο αναπνευστικός και καρδιακός ρυθμός που έχει ήδη βαρέσει κόκκινο θα αρχίσει να μειώνεται έστω και αργά γιατί ο οργανισμός θα βρίσκει μέρος του Ο2 που χρειάζεται. Αυτό όμως επιβραδύνει την ανάπτυξη του οιδήματος (έχοντας παράταση της ζωής) μέχρι ενός σημείου, διότι τα υγρά παραμένουν και θα πρέπει να αφαιρεθούν επείγοντος και αυτό θα πρέπει να γίνει με την βοήθεια φαρμάκων. Τελικώς, ο οργανισμός επανέρχεται σε κανονική κατάσταση.

Αντιμετώπιση του ΟΠΟ από το ΕΚΑΒ

Το ΕΚΑΒ σήμερα διαθέτει δυο ειδών ασθενοφόρα. Τα απλά ασθενοφόρα που στελεχώνονται από 2 διασώστες, και τις Κινητές Ιατρικές Μονάδες (ΚΙΜ) που στελεχώνονται από 2 διασώστες και έναν ιατρό συνήθως καρδιολόγο. Βεβαία στις ΚΙΜ δεν υπάρχει πάντα ιατρός λόγω έλλειψης προσωπικού που δεν προσλαμβάνεται. Μεγάλη σημασία για ποιο από τα δυο είδη ασθενοφόρων θα σταλεί στο συμβάν παίζει η ακριβής ενημέρωση από τον καλούνται προς το 166 και η περιγραφή των συμπτωμάτων. Στην συνέχεια ο διαβιβαστής θα πρέπει να επιλέξει βάσει των στοιχείων αυτών τι μπορεί να στείλει με βάση την διαθεσιμότητα, την απόσταση, την περιοχή που βρίσκεται το νοσοκομείο και άλλους παράγοντες.

Με απλό ασθενοφόρο

Σε περίπτωση που στο συμβάν βρεθεί απλό ασθενοφόρο και διαγνωστεί πιθανό ΟΠΟ οι διασώστες ακολουθούν το εξής πρωτόκολλο:

• Άμεση χορήγηση Ο2 σε ποσοστό 100%,
• μεταφορά του ασθενή με ειδικό κάθισμα στο ασθενοφόρο για να μην επιβαρυνθεί από περαιτέρω κινήσεις (πχ περπάτημα), οι οποίες αυξάνουν τις ανάγκες του οργανισμού σε Ο2,
• τοποθέτηση στο φορείο με την πλάτη όρθια για λιγότερο επιβάρυνση της αναπνοής,
• παρότρυνση στον ασθενή για να προσπαθήσει να ηρεμήσει, να μην μιλάει και να προσπαθεί να αναπνέει όσο πιο βαθιά γίνεται (τα τελευταία τρία είναι λίγο δύσκολα βέβαια για τον ασθενή).

Ακολουθεί άμεση και επείγουσα διακομιδή στο εφημερεύον νοσοκομείο με καρδιολογικό τμήμα. Σε περίπτωση που η κατάσταση είναι υπερβολικά κρίσιμη το ασθενοφόρο επιλέγει νοσοκομείο που βρίσκεται στην πορεία του και ας μην εφημερεύει, εφόσον και πάλι διαθέτει παθολογικό ή καρδιολογικό τμήμα. Ενημερώνεται το συντονιστικό κέντρο και το κέντρο ενημερώνει το «κλειστό» νοσοκομείο προκειμένου ο εφημερεύον ιατρός της κλινικής και νοσηλευτές να αναμένουν στην υποδοχή των επειγόντων. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο!!! Στο νοσοκομείο πλέον γίνονται προσπάθειες αναστροφής της κατάστασης με τις μεθόδους που περιέγραψα παραπάνω.

Με ΚΙΜ

Σε περίπτωση που στο συμβάν βρεθεί ΚΙΜ με Ιατρό και διαγνωστεί ΟΠΟ, εκτός από τις ενέργειες που ακολουθούνται για την μεταφορά του ασθενή στο ασθενοφόρο και την χορήγηση Ο2 έχουμε και άμεση έναρξη και της φαρμακευτικής αγωγής. (Αυτό σημαίνει αυτόματα κέρδος χρόνου για τον ασθενή). Και σε αυτή την περίπτωση πραγματοποιείται άμεση και επείγουσα διακομιδή στο εφημερεύον νοσοκομείο με καρδιολογικό τμήμα. Και πάλι σε περίπτωση που η κατάσταση είναι υπερβολικά κρίσιμη ο επιβαίνων γιατρός θα επιλέξει, αν χρειάζεται, το ασθενοφόρο να μπει σε νοσοκομείο που βρίσκεται στην πορεία του και ας μην εφημερεύει, εφόσον και πάλι όμως διαθέτει παθολογικό ή καρδιολογικό τμήμα.

Αντιμετώπιση ασθενή πριν την άφιξη του ασθενοφόρου…

Η βοήθεια που μπορούν να δώσουν οι οικείοι σε ασθενή, που μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα ΟΠΟ σε προχωρημένη κατάσταση, είναι περιορισμένη και συγκεκριμένη:

• Τηλέφωνο στο 166,
• ακριβής ενημέρωση για τα συμπτώματα και το ιστορικό.
• Αν είναι εφικτό άμεση μεταφορά του ασθενή στο νοσοκομείο αν είναι κοντά (5 λεπτά) και χωρίς όμως να ταλαιπωρηθεί (π.χ. περπάτημα).
• Να παραμένει καθιστός και να προσπαθεί να είναι ήρεμος.

Προσοχή: Σε μεγάλο ποσοστό το ΟΠΟ εμφανίζεται σε ηλικιωμένους ανθρώπους με βαρύ καρδιολογικό ή/και πνευμονολογικό ιστορικό. Δεν σημαίνει ότι μια δύσπνοια είναι ΟΠΟ.

Θα μπορούσε να είχε σωθεί ο Χρήστος;

Όπως ανέφερα στην αρχή του άρθρο μου, σε εφημερίδα γράφτηκε ότι εάν υπήρχε ασθενοφόρο ο Χρήστος θα είχε σωθεί. Κάνοντας λοιπόν μια αναγωγή στα όσα αναφέρθηκαν για το ΟΠΟ και με βάση ότι ήταν ΟΠΟ, η απάντηση είναι ότι είχε πιθανότητες να σωθεί. Ωστόσο θα πρέπει να εξετάσουμε αντικειμενικότερα το συμβάν και να συνυπολογίσουμε επιπλέον παράγοντες και ερωτήματα, όπως:

• Μπορούσε κάποιος να κάνει μια πρώτη υποτυπώδη αναγνώριση των συμπτωμάτων του ΟΠΟ; Μια δύσπνοια μπορεί να εξελιχθεί σε ΟΠΟ, υπό ένα τέτοιο περιβάλλον επιχειρήσεων του ΠΣ, μπορεί και όχι.
• Ενημερώθηκε το ΕΚΑΒ με τις πρώτες «ενδείξεις» και σε τι απόσταση βρισκόταν το ασθενοφόρο που θα πήγαινε; Από όσο γνωρίζω δεν ενημερώθηκε.
• Απομακρύνθηκε άμεσα από την περιοχή χωρίς δεύτερη σκέψη και συζήτηση («κάτσε λίγο να ξεκουραστείς», «πάρε 2 ανάσες» κτλ κτλ); Το ότι δεν έχει καπνό δεν σημαίνει ότι το περιβάλλον είναι καθαρό.
• Μήπως έκρυψε τα πρώτα σημάδια δύσπνοιας; («είμαι καλά, θα περάσει, μην τους αναφέρω τίποτα και τ’ ακούσω» κτλ).
• Είχε χρησιμοποιηθεί μάσκα δασοπυρόσβεσης κατά την επιχείρηση (εξ αρχής); Και πάλι θα πω όταν δεν έχει καπνό δεν σημαίνει ότι το περιβάλλον είναι καθαρό.
• Πόσο γρήγορα εξελίχθηκε το ΟΠΟ και μήπως υπήρχε ιστορικό σε κάποια πάθηση που να επιβάρυνε την κατάσταση;
• Όταν «κατέρρευσε» μεταφέρθηκε άμεσα στο νοσοκομείο ή ξεκίνησαν τα γνωστά βρεξίματα στο κεφάλι, χαστουκάκια κτλ.;
• Όταν «κατέρρευσε» τοποθετήθηκε από τους συναδέλφους σε καθιστή θέση και μεταφέρθηκε σε καθιστή ή έστω σε ημικαθιστή θέση;
• Το νοσοκομείο είχε ενημερωθεί για την κρισιμότητα του περιστατικού; Γιατί από ότι θυμάμαι δεν εφημέρευε, οπότε από την άφιξη στο νοσοκομείο μέχρι την αντιμετώπιση ίσως και εκεί να χάθηκε χρόνος.

Θα μπορούσε να σωθεί και χωρίς την παρουσία ασθενοφόρου;

Ναι θα είχε πιθανότητες. Αν υπήρχε μια απλή φιάλη 2 λίτρων ιατρικού οξυγόνου σε κάποιο από τα οχήματα και με την πρώτη αδιαθεσία απομακρυνόταν (ακόμα και με το ζόρι) από το σημείο, του έβαζαν οξυγόνο παρακολουθώντας την περεταίρω εξέλιξή του ή και μεταφέροντας τον παράλληλα στο Νοσοκομείο. Αλλά «Τι λες τώρα να μπλέκουμε με οξυγόνα και αηδίες!!!» Εδώ δεν ξέρουμε καλά-καλά να σβήνουμε φωτιές, μας πιάνει ο «ωχαδερφισμός» και δεν τηρούμε τους κανόνες ασφαλείας. Κάποτε συζητούσαν για αξιωματικό ασφαλείας στο συμβάν.

ΟΠΟ: «Ύπουλος δολοφόνος» των πυροσβεστών;

Ναι. Το ΟΠΟ μπορεί να εμφανιστεί και σε έναν υγιέστατο πυροσβέστη που επιχειρεί σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Στα αστικά σύμβαντα είναι δύσκολο γιατί γίνεται χρήση συσκευής και η διάρκεια του συμβάντος είναι σχετικά μικρή. Εκεί που αυξάνεται λίγο ο κίνδυνος είναι στα βιομηχανικά συμβάντα, που έχουν διάρκεια και όσοι βρίσκονται απέξω αναπνέουν τον καπνό και λένε «έλα μωρέ δεν θα πάθω και τίποτα». Εκεί που αυξάνεται σοβαρά ο κίνδυνος είναι στις εν υπαίθρω πυρκαγιές, όπου η διάρκεια είναι μεγάλη, δεν τηρούνται τα μέτρα ατομικής προστασίας και υπάρχει διαρκής έκθεση στον καπνό. Αυτό βέβαια επαναλαμβάνω συμβαίνει υπό ορισμένες συνδυαστικές περιπτώσεις. Επαναλαμβάνω επίσης ότι μια δύσπνοια σε ένα τέτοιο περιβάλλον μπορεί να εξελιχθεί σε ΟΠΟ μπορεί και όχι. Εννοείται ότι πυροσβέστης με καρδιολογικό ή/και πνευμονολογικό ιστορικό βρίσκεται πιο κοντά στον κίνδυνο.

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων δύσπνοιας στο συμβάν.

1. Άμεση αναφορά των συμπτωμάτων στον επικεφαλής και όχι ηρωισμούς κρύβοντας την αδιαθεσία

2. Άμεση κλήση στο ΕΚΑΒ

3. Άμεση απομάκρυνση του πυροσβέστη από το σημείο (ακόμα και «στην πλάτη» για να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω με περπάτημα), σε καθαρότερο περιβάλλον

4. Να παραμένει σε καθιστή θέση

5. Ο ασθενής να προσπαθήσει να ηρεμίσει και να μην μιλάει (μόνο τα απαραίτητα).

6. Αν υπάρχει δυνατότητα να «φορέσει» αναπνευστική συσκευή με μόνιμη παροχή αέρα στην προσωπίδα. Ο αέρας που περιέχει είναι πιο καθαρός από το εκεί περιβάλλον. Το ιδανικό θα ήταν να υπάρχει μια μικρή φιάλη οξυγόνου Ο2.

7. Άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο αν τα συμπτώματα παραμένουν ή επιδεινώνονται και το ΕΚΑΒ καθυστερεί.

Προσοχή: Άλλο δύσπνοια, άλλο λαχάνιασμα. Το λαχάνιασμα από την στιγμή που θα σταματήσει η εργασία μέσα σε 30 δευτερόλεπτα αρχίζει και υποχωρεί.

Κλείνοντας το παρόν άρθρο θα ήθελα να επαναλάβω ότι είναι καθαρά πληροφοριακού χαρακτήρα και όχι ιατρικό ή εκπαιδευτικό άρθρο και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως παραπομπή. Βασικός στόχος μου ήταν να ευαισθητοποιήσω ευήκοα ώτα και να περάσω μερικές βασικές πληροφορίες, που σε άλλες πυροσβεστικές υπηρεσίες περιλαμβάνονται στην βασική διδασκαλεία των κινδύνων της υγείας που διατρέχουν οι πυροσβέστες.

Εδώ στην Ελλάδα επειδή δύσκολα κάτι θα αλλάξει θα πω ότι απλά είναι θέμα χρόνου να ακούσουμε για το επόμενο θύμα.

Για το Fire.gr, Δημήτριος Ζέρβας
Εθελοντής Αρχιπυροσβέστης
Πλήρωμα Ασθενοφόρου ΕΚΑΒ