4/2/2014
Το ψυχοκοινωνικό κόστος μιας καταστροφής τόσο σε χρήμα όσο και σε διάρκεια είναι πολλαπλάσιο από το υλικό κόστος που προκαλείται άμεσα από μια καταστροφή.
Σήμερα θα μιλήσω ακόμα μία φορά για το ψυχοκοινωνικό κόστος που υφίστανται τα παιδιά που συνεπάγεται αυξημένη επαγρύπνηση – ενασχόληση από τους υπόχρεους προστασίας τους (γονείς, δασκάλους, κλπ). Η μεγαλύτερη καταστροφή που προκαλείται από μία καταστροφή είναι μια χρόνια κοινωνική παθολογία εκ αιτίας φαινομένων επιδείνωσης των σχέσεων με τις αρχές και τη δικαιοσύνη, άρσης των κοινωνικών αναστολών, έκλυση ηθών, αύξησης της εγκληματικότητας.
Τι είναι αυτό που καταστρέφεται στο παιδί μετά από μία καταστροφή;
Μία καταστροφή προκαλεί απώλεια ζωής, υγείας και υλικές ζημιές που στον συναισθηματικό κόσμο των παιδιών μεταφράζονται σε καταστροφή της ψευδαίσθησης της απόλυτης προστασίας που προσφέρουν το σπίτι και οι γονείς τους.
Τι και πως αντιλαμβάνονται τα παιδιά;
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται μεν ότι στη ιστορία υπάρχει πληθώρα καταστροφών και ότι ο άνθρωπος δεν έπαψε ποτέ να ελπίζει στο καλλίτερο αύριο αλλά λόγω του νεαρού της ηλικία δεν μπορούν να επεξεργαστούν τα δεδομένα της καταστροφής … εδώ ίσως είναι και η «άμυνά» τους διότι ο ψυχικός κόσμος τους δεν έχει εξαντληθεί από κακουχίες και μπορεί να αντιδρά γρήγορα.
Συνεπώς με αγάπη, εξηγήσεις και πίστη για το αύριο … χωρίς πανικό και ηττοπάθεια τα παιδιά θα το ξεπεράσουν αργά ή γρήγορα . Τα παιδιά και οι έφηβοι όταν εκτίθενται σε τραυματικές εμπειρίες όπως ατυχήματα, φυσικές καταστροφές, σοβαρές νοσηλείες αλλά και στη οικογενειακή και κοινοτική βία αυτό καταγράφεται στον ευαίσθητο ψυχικό τους κόσμο και …Έχουμε πει ότι η αντίδρασή τους στο «τραύμα» επηρεάζεται άμεσα από την ηλικία τους, στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι η μη έγκαιρη επίλυση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων μπορεί να οδηγήσουν σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, χρήση οινοπνεύματος και ουσιών, περιοδικές εκρήξεις θυμού, επιθετική και βίαιη συμπεριφορά.
Υπάρχουν όμως και οι μικρότερες ηλικίες, οι προσχολικές, στις οποίες πρέπει να διευκρινίσουμε τη μεγάλη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στους αναμενόμενους φόβους και στους έκδηλους και επίμονους που ονομάζουμε φοβίες και χρειάζονται χειρισμό από τον ειδικό.
Ποιος είναι ο σημαντικότερος δρόμος για να αναπτυχθεί και εδραιωθεί η φοβία … ο γονέας, τόσο με λεκτικό όσο και μη λεκτικό τρόπο. Με άλλα λόγια, τα μικρά παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις μεταδοτικές συνέπειες των συναισθημάτων που βιώνουν τα πρόσωπα του στενού τους περιβάλλοντος και – ιδιαίτερα – οι γονείς τους. Η έγκαιρη αντιμετώπιση των φοβιών είναι απαραίτητη διότι οι φοβίες, σε αντίθεση με τους φυσιολογικούς φόβους της προσχολικής ηλικίας, μπορεί να έχουν δυσμενείς συνέπειες τόσο στην καθημερινή λειτουργικότητα όσο και στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.
Πώς να προφυλαχτούμε προφυλάσσοντας τα παιδιά;
- Αφήνουμε το εαυτό μας ελεύθερο στο θρήνο των απωλειών. Η θλίψη δεν είναι κατάθλιψη.
- Ζητάμε βοήθεια από άτομα που εμπιστευόμαστε και αγαπάμε.
- Οργανώνουμε τη ζωή μας με διαδικασίες ρουτίνας όπως το φαγητό αλλά σε συγκεκριμένες ώρες.
- Αποφεύγουμε να πάρουμε σοβαρές αποφάσεις για το μέλλον.
Τι συμπέρασμα πρέπει να βγάλουμε από τα προαναφερθέντα;
Ότι η καλλίτερη άμυνα όλων των ηλικιών απέναντι στη καταστροφή είναι η «ψυχολογική θωράκιση της κοινωνίας» δηλαδή η ενημέρωση και οι προετοιμασία των κοινωνικών ομάδων ώστε να αντιδράσουν πειθαρχημένα … Από τη μία πλευρά είναι αναμενόμενες οι όποιες παράλογες αντιδράσεις ατόμων ή ομάδων την ώρα της καταστροφής αλλά από την άλλη πλευρά η σωστή αντίδραση στη συνέχεια καθίσταται επιβεβλημένη διότι η ζωή συνεχίζεται.
Για το Fire.gr, Χ. Ζαφειρίου
