Βαλβίδα παροχής (cylinder valve) αναπνευστικών συσκευών

 
Η φιάλη ατμοσφαιρικού αέρα υψηλής πίεσης κάθε αναπνευστικής συσκευής (SCBA) συνοδεύεται από την βαλβίδα παροχής (cylinder valve) ή αλλιώς από το κλείστρο, ένα εξάρτημα τόσο απαραίτητο και ταυτόχρονα τόσο κρίσιμο, τις περισσότερες φορές δεν ασχολείται κανείς με αυτό μέχρι να παρουσιάσει κάποια βλάβη που θα αρχίσει να του κάνει την ζωή δύσκολη. 

Μερικές φορές εξαιτίας δυσλειτουργίας ή απροσεξίας το κλείστρο γίνεται πρωταγωνιστής ατυχημάτων.

Υπάρχουν πολλά είδη κλείστρων (η βασική αρχή λειτουργίας είναι ίδια) ανάλογα το είδος του αερίου(ατμ. αέρας, οξυγόνο, ήλιο κ.α.), την πίεση λειτουργίας της φιάλης, τον χώρο χρήσης όπως ξηρά(πυρόσβεση, διάσωση, νοσοκομεία), θάλασσα(κατάδυση), αέρας(αεροσκάφη), διάστημα κ.α.

Σήμερα θα παρουσιάσουμε το κλείστρο που βρίσκεται στις φιάλες των αναπνευστικών συσκευών της πυροσβεστικής, των ομάδων διάσωσης, της βιομηχανίας, των μεταλλίων κ.α.

Εικόνα 1

Περιγραφή

Το κλείστρο αποτελείται από μια στρόφιγγα συνδεδεμένη σε ένα διαιρούμενο άξονα ο οποίος στο κάτω μέρος του στεγανοποιεί το αέριο υψηλής πίεσης της φιάλης. Μέσω του κλείστρου μπορούμε να ρυθμίσουμε την ροη του αερίου από και προς την φιάλη.

Αναλυτικότερα σύμφωνα με την Εικόνα 1 ως εξής:

1. Ένας απλός πλαστικός δίσκος με το λογότυπο του κατασκευαστή.
2. Εξαγωνικό παξιμάδι που απελευθερώνει την στρόφιγγα από το υπόλοιπο κλείστρο.
3. Στρόφιγγα για τον χειρισμό του κλείστρου άνοιγμα-κλείσιμο.
4. Ειδικό παξιμάδι (Εικόνα 3) που στεγανοποιεί εσωτερικά τον άξονα περιστροφής, ταυτόχρονα τον κρατάει ενωμένο στο κυρίως σώμα του κλείστρου.
5. Στεγανοποιητικοί δακτύλιοι(ο-ring).
6. Άνω τμήμα (upper spindle) στην κορυφή συνδέεται με την στρόφιγγα.
7. Κυρίως σώμα κλείστρου.
8. Κάτω τμήμα (lower spindle), εφοδιασμένο με ειδικό υλικό (Εικόνα 2) που στεγανοποιεί το αέριο της φιάλης.

Εικόνα 2

Στην (Εικόνα 3) φαίνεται στον κάτω τμήμα (lower spindle) του άξονα περιστροφής (εντελώς κατεστραμμένο το υλικό στεγανοποίησης), τι ακριβώς συμβαίνει  όταν σφίγγουμε με δύναμη το κλείστρο νομίζοντας ότι όσο περισσότερο σφίγγουμε τόσο καλύτερα θα στεγανοποιήσει (τελείως λάθος), στην πραγματικότητα έχει λιώσει το στεγανοποιητικό υλικό και πλέον καταστρέφουμε το σώμα του κλείστρου.

Εικόνα 3

9. Στόμιο εξόδου του αερίου τύπου DIN (Deutsches Institut fur Normung) σε αυτό το σημείο γίνεται η σύνδεση με την αναπνευστική συσκευή, υπάρχουν δυο είδη κλείστρων DIN ανάλογα πάντα με την πίεση λειτουργίας της φιάλης:

     Α. Κλείστρο με πίεση λειτουργίας 200 bar (5 σπειρώματα, G5/8).

     Β. Κλείστρο με πίεση λειτουργίας 300 bar (7 σπειρώματα, G5/8).

         Η πίεση λειτουργίας του κλείστρου πρέπει να είναι χαραγμένη στο πλάι του στόμιου (Εικόνα 4)

Εικόνα 4

Οι διαφορές μεταξύ των κλείστρων  200 bar & 300 bar είναι εμφανείς στην (Εικόνα 5)

• Εσωτερική διόδος του ατμ. αέρα από την φιάλη προς την έξοδο.
• Στεγανοποιητικός δακτύλιος (Εικόνα 6) του κλείστρου στην φιάλη (μόνο στα παράλληλα-ίσια σπειρώματα), στα κωνικά χρησιμοποιούμε μεταλλικό ποτηράκι εικόνα 7 & 8.

• Σπείρωμα κλείστρου που εφαρμόζει στην φιάλη. Υπάρχουν δυο βασικές διαμορφώσεις: κωνικό σπείρωμα (Εικόνα 9) & παράλληλο (ίσιο) σπείρωμα (Εικόνα 10). Τα σπειρώματα πρέπει να είναι συμβατά με αυτά της φιάλης.

• Βαλβίδα EFV (Excess Flow Valve) (Εικόνα 11&12) για τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης ροής του πεπιεσμένου αέρα της φιάλης. Όταν το περιεχόμενο της φιάλης απελευθερώνεται απότομα π.χ. λόγω θραύσης του κλείστρου η Βαλβίδα EFV μειώνει τη ροή και ως εκ τούτου αποτρέπει οτι η φιάλη θα κινείται ανεξέλεγκτα και με μεγάλη δύναμη προς όλες τις κατευθύνσεις, αυτή η βαλβίδα είναι μια αποτελεσματική λύση για την προστασία της ζωής.

Εικόνα 11-12
• Μεταλλικό πορώδες φίλτρο (Εικόνα 12)για την προστασία από σκόνη, σωματίδια, υγρά συμπυκνώματα, που τυχόν υπάρχουν στον αέρα της φιάλης.

  Επιπλέον χαρακτηριστικά

  Επιπλέον χαρακτηριστικά που υπάρχουν σε διάφορα είδη κλείστρων:

  
  Εικόνα 13

   Α. Όργανο ένδειξης του αποθέματος αεριού στην φιάλη (Εικόνα 13).

  Β. Ασφαλιστικό (burst disk). Σε ορισμένες χώρες οι προδιαγραφές προβλέπουν να υπάρχει ένα είδος ασφαλιστικού στο κλείστρο, είναι ένας μεταλλικός δίσκος ο οποίος σε περίπτωση υπερπίεσης του αερίου στην φιάλη σπάει και έτσι γίνεται εκτόνωση του αερίου, απαιτείται αλλαγή μετά την ενεργοποίηση του (Εικόνα 14)

  
  Εικόνα 14

  Γ. Ratchet handwheel, Ειδικό εξάρτημα κάτω από την στρόφιγγα που απαιτεί να τραβήξεις προς τα επάνω πρώτα και ταυτόχρονα δεξιά για να κλείσει το κλείστρο, ο μηχανισμός αυτός υπάρχει για να προλαμβάνει το τυχαίο κλείσιμο του κλείστρου.

  Τα κλείστρα πρέπει να έχουν επάνω στο σώμα τους ενδείξεις σύμφωνα με τα πρότυπα που έχουν πιστοποιηθεί. (Εικόνα 15& 16)

  
  Εικόνα 15
  
  Εικόνα 16

  Π.χ. το κλείστρο στην Εικόνα 1  αναγράφει στο σώμα του σύμφωνα με την Εικόνα 16 είναι πιστοποιημένο για πυροσβεστική χρήση με τις φιάλες της Dräger. Η μέγιστη πίεση δοκιμής έγινε στα 360 bar και έχει ονομαστική πίεση λειτουργίας τα 300 bar σε θερμοκρασία περιβάλλοντος 15° C, με μέγιστες διακυμάνσεις λειτουργίας σε θερμοκρασίες από -40°C έως +65° C.

  Οδηγίες συντήρησης

  Τα κλείστρα δεν έχουν κανέναν περιορισμό σχετικά με τη διάρκεια χρήσης, συνήθως οι κατασκευαστές αλλάζουν κάθε επτά με οκτώ χρόνια τα μοντέλα και διαθέτουν ανταλλακτικά για έναν επιπλέων χρόνο, γι’αυτό το λόγο πριν να υπολογίζεται μια επισκευή κλείστρου καλό θα ήταν εάν είναι σε χρήση πάνω από δέκα έτη να βεβαιωθείτε ότι υπάρχουν ανταλλακτικά διαφορετικά θα πρέπει να αντικαταστήσετε με καινούργιο.

  Γενική συντήρηση προβλέπεται κάθε 5 χρόνια λειτουργίας, εκτός των περιπτώσεων που υπάρχει υψηλή συχνότητα χρήσης (άνω των 2000 κύκλων ανοίγματος/κλεισίματος)  τότε τα διαστήματα συντήρησης θα πρέπει να γίνονται νωρίτερα.

  Όταν πραγματοποιείται γενική συντήρηση πρέπει να αλλάζουν υποχρεωτικά τα κάτωθι:

  Α. Στεγανοποιητικοί δακτύλιοι(ο-ring) στο άνω μέρος του άξονα περιστροφής (Εικόνα 1 σημείο 5)

  ή ολόκληρος ο άνω άξονας (upper spindle) περιστροφής  (Εικόνα 1 σημείο 6).

  Β. Ο κάτω άξονα περιστροφής (lower spindle) (Εικόνα 1 σημείο 8).

  Γ. Ο δακτύλιος(ο-ring) στεγανοποίησης του κλείστρου στην φιάλη στα παράλληλα(ίσια) σπειρώματα (Εικόνα 1 σημείο 11).

  Δ. Το Μεταλλικό πορώδες φίλτρο μαζί και η Βαλβίδα EFV (Excess Flow Valve),όπου υπάρχει(Εικόνα 1 σημείο 14).

  Όταν αφαιρείται το κλείστρο από την φιάλη νωρίτερα από πέντε χρόνια θα πρέπει να αντικαθίσταται o δακτύλιος (ο-ring) στεγανοποίησης του κλείστρου στην φιάλη στα παράλληλα (ίσια) σπειρώματα και να λιπαίνεται με κατάλληλο λιπαντικό το σπείρωμα του κάτω άξονα περιστροφής (lower spindle).

  Μετά από κάθε επισκευή-συντήρηση να πραγματοποιείται έλεγχος διαρροής του κλείστρου, το ίδιο πρέπει να γίνεται & σε τακτά χρονικά διαστήματα.

  Ελέγχουμε το κλείστρο για διαρροή με ειδικό σπρέι διαρροών ή με ειδικό αφρό ή σαπουνάδα ή σε ένα δοχείο με νερό.

  Οδηγίες προφύλαξης για την δική σας ασφάλεια   

  Όταν ανοίγετε το κλείστρο η δύναμη που ασκείται θα πρέπει να είναι πάρα πολύ μικρή (2 Nm έως 4 Nm), μην χρησιμοποιείτε εργαλεία, ανοίγετε πάντα μόνο με το χέρι.

  Όταν κλείνετε το κλείστρο η δύναμη που πρέπει να ασκήσετε είναι πάρα πολύ μικρή (7 Nm), Μην χρησιμοποιείτε εργαλεία, κλείνετε πάντα μόνο με το χέρι.

  Εάν κατά την διαδικασία ανοίγματος / κλεισίματος χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια (δύναμη) τότε αυτό το κλείστρο πρέπει να ελεγχθεί οπωσδήποτε.

  Να μην γεμίζετε φιάλες που έχουν εμφανή σημάδια κτυπημάτων στο σώμα του κλείστρου ή κατεστραμμένη στρόφιγγα ή διαρροή από το κλείστρο.

  Κατά τη μεταφορά και την απο­θήκευση βιδώστε το κατάλληλο πώμα ασφαλείας (βίδα σφραγίσματος) στην έξοδο του κλείστρου. Κάθε βλάβη ή ζημία στην έξοδο όπως χτύπημα που θα του επηρεάσει το σχήμα ή καταστροφή των σπειρωμάτων, καθιστά το κλείστρο επικίνδυνο για χρήση και θα πρέπει να αντικαθίσταται.

  Μην μεταφέρετε τη φιάλη κρατώντας την από την στρόφιγγα του κλείστρου. Κρατήστε την από το κύριο σώμα του κλείστρου ή από το σώμα της φιάλης.

  Προσοχή κατά την μεταφορά ή κατά την  αποθήκευση οι φιάλες να τοποθετούνται με ασφαλή τρόπο έτσι ώστε να μην χτυπηθεί το κλείστρο, εάν χτυπηθεί μπορεί είτε να στραβώσει το σπείρωμα σύνδεσης της αναπνευστικής συσκευής είτε να σπάσει στο σημείο σύνδεσης με την φιάλη με αποτέλεσμα να εκτοξευτεί η φιάλη και να κινείται ανεξέλεγκτα στο χώρο (σε περίπτωση που δεν υπάρχει EFV) προκαλώντας τραυματισμούς και ζημίες.

  Εάν χρησιμοποιείτε φιάλες που δεν διαθέτουν (Εικόνα 17) και φιάλες που διαθέτουν Βαλβίδα EFV (Excess Flow Valve)  αυτές θα πρέπει να έχουν διαφορετική χρωματική ένδειξη στα κλείστρα για να ξεχωρίζουν  π.χ. η Dräger χρησιμοποιεί γκρι στρόφιγγα (Εικόνα 19), επίσης υπάρχουν έτοιμα σετ για αντικατάσταση σε κλείστρα (Εικόνα 18) που δεν διαθέτουν Βαλβίδα EFV (Excess Flow Valve)

  Οποιαδήποτε επέμβαση στο κλείστρο (επισκευή, συντήρηση, αφαίρεση, αλλαγή) της φιάλης ΠΡΕΠΕΙ να γίνεται μόνο από αρμόδιο προσωπικό. Μόνο εκπαιδευμένο προσωπικό πρέπει να επιθεωρεί και να συντηρεί σε τακτά διαστήματα τις φιάλες (μαζί με το κλείστρο) πε­πι­ε­σμένου αέρα και να τηρεί αρχείο ελέγχου και συντήρησης.

  

  Να μην επιχειρείται επέμβαση στο κλείστρο από άτομα που δεν γνωρίζουν και δεν είναι εξουσιοδοτημένα ειδικά όταν αυτό είναι βιδωμένο επάνω στην φιάλη.

  Συντηρήσεις που έχουν γίνει από μη εξουσιοδοτημένο προσωπικό, όπως αλλαγή ανταλλακτικών  έχει ως αποτέλεσμα την αποποίηση ευθύνης από τον κατασκευαστή και την ακύρωση των πιστοποιήσεων (πιστοποίηση CE και δήλωση συμβατότητας) για τις φιάλες πεπιε­σμέ­νου αέρα.

  Μετά από κάθε εργασία στα κλείστρα των φιαλών πεπιεσμένου αέρα θα πρέπει να παραλαμβάνεται πιστοποιητικό που θα αναφέρει τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο κλείστρο σύμφωνα με τη πιστοποίηση του κατασκευαστή, κατά τη συντήρηση ή την επι­σκευ­ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο ίδιου τύπου κλείστρα, αλλιώς παύει να ισχύει η πιστοποίη­ση (CE) και ακυρώνεται η πιστοποίηση της φιάλης.

  Να χρησιμοποιείτε μόνο γνήσια ανταλλακτικά των κατασκευαστών για τη συντήρηση και την επισκευή.

  Επιθεωρείτε τακτικά τις αποθηκευμένες φιάλες ή τουλάχιστον μια φορά το μήνα, για οποιαδήποτε ένδειξη διαρροής ή προβλημάτων.

  Εάν έχετε φιάλες με κλείστρα που δεν έχουν επάνω τις προβλεπόμενες ενδείξεις (Εικόνα 15& 16) ή είναι   δυσανάγνωστές τότε θα πρέπει να τα αντικαταστήσετε γιατί είναι εκτός των ευρωπαϊκών προδιαγραφών.

  Για το Fire.gr, Ηλίας. Δ. Κατσουρίδης